Zastanawiając się na tematem eksmisji małżonka albo byłego małżonka trzeba odpowiedzieć sobie na kilka pytań, od których zależy jakie przepisy prawa będziemy mogli zastosować. W zależności od tego kto jest właścicielem mieszkania, czy chcemy eksmitować małżonka, czy już byłego małżonka, czy jest stosowana przemoc w rodzinie, czy mieszkanie z osobą, którą chcemy eksmitować jest uciążliwe, stosować będziemy odpowiednie ustawy.
Rażąco naganne postępowania uniemożliwiające wspólne zamieszkanie
Pierwsze rozwiązanie daje nam ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 13 ust. 2 tej ustawy współlokator może wytoczyć powództwo o nakazanie przez sąd eksmisji małżonka, rozwiedzionego małżonka lub innego współlokatora tego samego lokalu, jeżeli ten swoim rażąco nagannym postępowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkanie. Jak widać z treści przepisu bez znaczenia pozostaje, czy chcemy eksmitować małżonka, czy osobę, z którą już się rozwiedliśmy.
Kto w tym przypadku może wytoczyć powództwo o eksmisję?
Eksmisji może żądać współlokator, czyli lokator, któremu przysługuje tytuł prawny do używania lokalu wspólnie z innym lokatorem. Przez lokatora należy rozumieć osobę, która jest najemcą lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności.
Biorąc pod uwagę powyższe, nie możemy żądać eksmisji małżonka albo byłego małżonka, jeżeli jest on właścicielem lokalu.
Przesłanką żądania eksmisji w tym trybie jest rażąco naganne postępowanie współlokatora uniemożliwiające wspólne zamieszkanie.
Co to oznacza w praktyce?
W tym miejscu przywołać należy uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 13 stycznia 1978 r, III CZP 30/77, Legalis, w której SN wypowiedział się, że rażąco naganne postępowanie ma miejsce zwłaszcza wtedy, gdy stałe nadużywanie przez małżonka alkoholu, wywoływanie awantur i dopuszczanie się aktów przemocy stanowi zagrożenie dla życia, zdrowia lub spokoju pozostałego małżonka i innych członków rodziny, zwłaszcza małoletnich dzieci.
Eksmisja w postępowaniu w sprawie o rozwód lub separacje
Kolejne rozwiązanie dotyczące eksmisji znajduje się w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym. W tym przypadku mamy już jednak pewne ograniczenia. Po pierwsze żądać eksmisji możemy tylko podczas procesu o rozwód lub separację. Wynika z tego, że na podstawie art. 58 § 2 KRO nie możemy żądać eksmisji małżonka przed wytoczeniem sprawy o rozwód lub separacje. Na podstawie wskazanego przepisu nie możemy też żądać eksmisji byłego już małżonka.
Po drugie, na tej podstawie prawnej nie możemy żądać eksmisji małżonka, który jest wyłącznie właścicielem mieszkania czy domu, z którego miałby być eksmitowany. Możemy natomiast żądać eksmisji małżonka, gdy mieszkanie czy dom jest wspólną własnością obojga małżonków. Podkreślić należy, że eksmisja jednego z małżonków nie pozbawia go tytułu własności do tego mieszkania czy domu. Małżonek, w stosunku, do którego prawomocnie orzeczono eksmisję, traci przysługujące mu dotychczas prawo zamieszkania we wspólnym mieszkaniu czy domu, nie traci natomiast przysługującego wspólnie obojgu małżonkom prawa własności do tego mieszkania czy domu. Takie mieszkanie czy dom może być później objęte postępowaniem o podział majątku wspólnego, a fakt eksmisji, sam przez się, nie przesądza wyniku takiego podziału.
Przesłanką orzeczenia eksmisji, jak w pierwszym przypadku, jest również rażąco naganne postępowanie uniemożliwiające wspólne zamieszkanie. Okoliczność tę należy udowodnić przed sądem w sprawie o rozwód.
Podział majątku wspólnego po rozwodzie
Kolejnym etapem po rozwodzie jest podział majątku wspólnego byłych małżonków. Jeżeli prawo do lokalu mieszkalnego wchodzi do majątku wspólnego, na żądanie byłego małżonka, któremu sąd przyznaje prawo do tego lokalu, sąd orzeka eksmisję drugiego byłego małżonka. W uproszczeniu mówiąc chodzi o zniesienie współwłasności i przyznanie prawa do lokalu mieszkalnego w całości jednemu z byłych małżonków. Podział majątku wspólnego po rozwodzie jest oczywiście klasycznym przypadkiem, ale nie jedynym. Wspólność ustawowa małżonków ustaje również po orzeczeniu przez sąd separacji, rozdzielności majątkowej, jak również po zawarciu przed notariuszem umowy ustalającej rozdzielność majątkową, orzeczeniu przez sąd ubezwłasnowolnienia małżonka lub ogłoszenia upadłości przez małżonka.
W tym przypadku nie ma konieczności wykazywania przed sądem rażącego nagannego postępowania uniemożliwiającego wspólne zamieszkanie.
Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie
Kolejne rozwiązanie dotyczące eksmisji znajdziemy w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Zgodnie z art. 11a wskazanej ustawy, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie, swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania. Po przeczytaniu tego przepisu można dojść do wniosku, że na jago podstawie nie możemy eksmitować byłego małżonka, który nie jest już członkiem rodziny. Na szczęście wskazana ustawa za członka rodziny uważa również osobę wspólnie zamieszkującą lub gospodarującą. W takim przypadku żądanie eksmisji może dotyczyć małżonka, jak również byłego małżonka, który wspólnie zamieszkuje z osobą żądającą eksmisji.
Co to znaczy przemoc w rodzinie?
Przez pojęcie przemocy w rodzinie należy rozumieć jednorazowe lub powtarzające się umyślne działanie lub zaniechanie naruszające prawa lub dobra osobiste członków rodziny wspólnie zajmujących mieszkanie, w szczególności narażające te osoby na niebezpieczeństwo utraty życia, zdrowia, naruszające ich godności, nietykalność cielesną, wolność, w tym seksualną, powodujące szkody na ich zdrowiu fizycznym lub psychicznym, a także wywołujące cierpienia i krzywdy moralne u osób dotkniętych przemocą.
W przypadku zastosowania ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie nie ma znaczenia, jaki tytuł prawny przysługuje danej osobie do lokalu mieszkalnego.
Postanowienie o eksmisji zapada po przeprowadzeniu rozprawy, która powinna odbyć się w terminie jednego miesiąca od dnia wpływu wniosku. Orzeczenie o eksmisji staje się wykonalne z chwilą ogłoszenia jednak może być zmienione lub uchylone w razie zmiany okoliczności.
Zapraszam również do zapoznania się z artykułem na temat ,,Rozwód – krok po kroku„, w którym znajdziesz informacje na temat kosztów oraz dokumentów rozwodowych.
