Charakterystyka instytucji

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia jest jednym z trzech sposobów rozwiązania umowy o pracę z pracownikiem. Niemniej jednak rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia czyli zwolnienie dyscyplinarne może nastąpić w związku z naruszeniem pracowniczych obowiązków, popełnieniem przestępstwa lub utratą uprawnień.
Zgodnie z art. 30 §1 pkt 3 kodeksu pracy umowa o pracę rozwiązuje się przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu. Umowa o pracę może zatem zostać bezzwłocznie zakończona przez czynność prawną każdej ze stron, jeżeli zaistnieją przesłanki przewidziane kodeksie pracy.

Przyczyny dyscyplinarnego zwolnienia z pracy

Przyczyny dyscyplinarnego zwolnienia z pracy:
1)ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych (m.in. nietrzeźwość pracownika, niewykonanie polecenia, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia oraz zakłócenie porządku w miejscu pracy)
2)popełnienia przez pracownika w czasie trwania umowy o pracę przestępstwa;
3)zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

W jakim czasie od naruszenia można rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika nie może nastąpić po upływie 1 miesiąca od uzyskania przez pracodawcę wiadomości o okoliczności uzasadniającej rozwiązanie umowy.

Co należy zrobić w przypadku otrzymania od pracodawcy tzw. „dyscyplinarki”?

W przypadku otrzymania od pracodawcy rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia czyli tzw. „dyscyplinarki” pracownik aby wykazać jej bezzasadność musi złoży w Sądzie pracy w terminie 21 dni od dnia jego otrzymania powództwo o przywrócenie do pracy lub odszkodowanie. Wybór roszczenia należy do pracownika.

Dodatkowe obowiązki pracodawcy przy zwolnieniu dyscyplinarnym

Aby rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia było skuteczne pracodawca musi pamiętać o spełnieniu warunków formalnych.
Oświadczenie pracodawcy powinno mieć formę pisemną. Jednak ustne oświadczenie woli pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę przekazane pracownikowi przez bezpośredniego przełożonego jest skuteczne.
Ponadto, zwalniany pracownik powinien zostać poinformowany o prawie złożenia odwołania do sądu pracy.
Zgodnie z art. 30 § 4 kodeksu pracy w oświadczeniu pracodawcy o rozwiązaniu umowy o pracę powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca rozwiązanie umowy. Przyczyna ta powinna być prawdziwa i konkretna a przede wszystkim zrozumiała dla pracownika.
Natomiast zgodnie z art. 52 § 3 KP pracodawca jest zobowiązany do zasięgnięcia opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej. Chodzi o uprzednie skonsultowanie zamiaru rozwiązania umowy w trybie dyscyplinarnego z przedstawicielstwem pracowniczym. Związek zawodowy powinien przedstawić swoją opinię niezwłocznie, nie później niż w ciągu 3 dni.

Wpływ rozwiązania umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika na prawa pracownicze

Co do zasady, zwolnienie dyscyplinarne nie powoduje negatywnych skutków w sferze uprawnień pracowniczych. Sankcje mogą jednak wynikać z odrębnych regulacji. Tytułem przykładu można wskazać, że pracownik jednostki budżetowej nie nabywa prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego (czyli tzw. trzynastki) w przypadku rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia z jego winy.
Swoistą dolegliwością związaną ze zwolnieniem dyscyplinarnym jest informacja na ten temat w świadectwie pracy. Zgodnie z art. 97 § 2 kodeksu pracy jednym ze składników świadectwa pracy jest wskazanie trybu rozwiązania umowy o pracę. Kandydat poszukujący pracy powinien m.in. udokumentować przebieg dotychczasowego zatrudnienia. Wzmianka o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 52 § 1 kodeksu pracy zamieszczona w świadectwie pracy naraża osobę poszukującą pracy na przypisanie jej cech nierzetelności bądź nieuczciwości, co może ograniczyć szanse znalezienia zatrudnienia.
W art. 75 ust. 1 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy przewidziano, że zasiłek dla bezrobotnych nie przysługuje bezrobotnemu, który w okresie 6 miesięcy przed zarejestrowaniem się w powiatowym urzędzie pracy spowodował rozwiązanie ze swej winy stosunku pracy lub stosunku służbowego bez wypowiedzenia. W takim przypadku zasiłek dla bezrobotnych przysługuje po 180 dniach od dnia rejestracji. Rozwiązanie umowy w trybie dyscyplinarnym powoduje zatem, że bezrobotny nabędzie prawo do zasiłku dopiero po upływie niemal półrocznego okresu wyczekiwania.

Czy pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracodawcy?

Pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia, jeżeli zostanie wydane orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca nie przeniesie go w terminie wskazanym w orzeczeniu lekarskim do innej pracy, odpowiedniej ze względu na stan jego zdrowia i kwalifikacje zawodowe.
Pracownik może również rozwiązać umowę o pracę wtedy, gdy pracodawca dopuścił się ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika; w takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia. W przypadku rozwiązania umowy o pracę zawartej na czas określony odszkodowanie przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas, do którego umowa miała trwać, nie więcej jednak niż za okres wypowiedzenia.
Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie, z podaniem przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy.