Zasady podporządkowania pracownika pracodawcy

W art. 22 § 1 Kodeksu Pracy formułuje znaną w doktrynie prawa pracy zasadę podporządkowania organizacyjnego pracownika pracodawcy w procesie zatrudnienia. Podporządkowanie pracownika kierownictwu pracodawcy w procesie świadczenia pracy stanowi swoistą linię demarkacyjną, pozwalającą na wyróżnienie elementu konstrukcyjnego stosunku pracy. Na podporządkowanie pracownika składa się kierownictwo podmiotu zatrudniającego oraz wyznaczenie przez niego czasu i miejsca wykonywania pracy.

Cechy zatrudnienia w ramach stosunku pracy

Zaznaczając podstawowe cechy zatrudnienia w ramach stosunku pracy, takie jak: dobrowolne, odpłatne świadczenie pracy przez pracownika na rzecz pracodawcy, pod kierownictwem tego pracodawcy, ustawodawca ustanawia w art. 22 § 11 KP zasadę zatrudnienia w ramach stosunku pracy. Natomiast dla celów prawa ubezpieczeń społecznych wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych zarówno z pracodawcą, jak i osobą trzecią, gdy praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, jest traktowane jako świadczenie pracy w ramach stosunku pracy łączącego jedynie pracownika z pracodawcą.

Istota powództwa o ustalenie istnienia stosunku pracy

Powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy przysługuje osobom zatrudnionym na innej podstawie niż umowa o pracę, jeśli warunki w jakich wykonują powierzoną pracę odpowiadają stosunkowi pracy. Przysługujące roszczenie ma na celu przeciwdziałanie niezgodnego z prawem zastępowaniu umów o pracę innymi umowami cywilnoprawnymi – umowami zlecenie bądź umowami o dzieło. Osoba zatrudniona na podstawie umowy cywilnoprawnej nie korzysta z uprawnień wynikających z kodeksu pracy w postaci m.in. urlopów czy zabezpieczenia społecznego lub emerytalnego.

Kto może wytoczyć powództwo?

Powództwo to może wytoczyć każdy kto ma w tym interes prawny. Interes prawny pracownika w ustaleniu istnienia stosunku pracy nie wyczerpuje się w możliwości dochodzenia świadczeń należnych z tego stosunku.

Który Sąd jest właściwy?

Właściwym Sądem jest sąd określony według właściwości ogólnej pozwanego albo sąd w którego okręgu znajduje się zakład główny zatrudniającego albo sąd miejsca w którym praca była lub miała być wykonywana. Strona występująca z roszczeniem ma prawo wyboru Sądu z w/w.

Postępowanie dowodowe przed Sądem.

W sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy sąd pracy ma obowiązek prowadzenia z urzędu postępowania dowodowego. Ustalenie, że strony łączył stosunek pracy, następuje tylko wówczas, gdy świadczenie pracy w ramach spornego stosunku prawnego wypełnia wszystkie przesłanki zobowiązaniowego stosunku pracy. Obowiązek sądu pracy prowadzenia postępowania z urzędu w tych sprawach trwa do czasu wyjaśnienia istotnych okoliczności spornego stosunku prawnego. Realizacja powyższego obowiązku nie zawsze prowadzi do rozstrzygnięcia pozytywnego dla pracownika. Ustalenie istnienia stosunku pracy warunkuje prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz ma wpływ na wysokość tych świadczeń. Prawo do uprawnień i świadczeń socjalnych, takich jak zwolnienia lekarskie, ubezpieczenie chorobowe i innych regulowanych przepisami prawa zabezpieczenia społecznego, są następstwem nawiązania stosunku pracy, a nie cechami zatrudnienia w ramach stosunku pracy.

Za jaki okres wstecz można domagać się ustalenia istnienia stosunku pracy?

W tym zakresie nie istnieją żadne ograniczenia. Powództwo o ustalenie istnienia stosunku pracy jest powództwem w trybie art. 189 kodeksu cywilnego i w związku z powyższym wystąpienie z takim powództwem nie jest roszczeniem i nie może wobec tego ulegać przedawnieniu.