Jakie są przesłanki uznania za zmarłego?

Zaginiony może być uznany za zmarłego, jeżeli upłynęło lat dziesięć od końca roku kalendarzowego, w którym według istniejących wiadomości jeszcze żył. Jednakże, gdyby w chwili uznania za zmarłego zaginiony ukończył lat siedemdziesiąt, wystarczy upływ lat pięciu.
Uznanie za zmarłego nie może nastąpić przed końcem roku kalendarzowego, w którym zaginiony ukończyłby lat dwadzieścia trzy.

Szczególne zdarzenia.

Kto zaginął w czasie podróży powietrznej lub morskiej w związku z katastrofą statku lub okrętu albo w związku z innym szczególnym zdarzeniem, ten może być uznany za zmarłego po upływie sześciu miesięcy od dnia, w którym nastąpiła katastrofa albo inne szczególne zdarzenie.
Jeżeli nie można stwierdzić katastrofy statku lub okrętu, bieg terminu sześciomiesięcznego rozpoczyna się z upływem roku od dnia, w którym statek lub okręt miał przybyć do portu przeznaczenia, a jeżeli nie miał portu przeznaczenia – z upływem lat dwóch od dnia, w którym była ostatnia o nim wiadomość.
Kto zaginął w związku z bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia nieprzewidzianym powyżej, ten może być uznany za zmarłego po upływie roku od dnia, w którym niebezpieczeństwo ustało albo według okoliczności powinno było ustać.

Domniemanie chwili śmierci.

Domniemywa się, że zaginiony zmarł w chwili oznaczonej w orzeczeniu o uznaniu za zmarłego. Jako chwilę domniemanej śmierci zaginionego oznacza się chwilę, która według okoliczności jest najbardziej prawdopodobna, a w braku wszelkich danych – pierwszy dzień terminu, z którego upływem uznanie za zmarłego stało się możliwe.
Jeżeli w orzeczeniu o uznanie za zmarłego czas śmierci został oznaczony tylko datą dnia, za chwilę domniemanej śmierci zaginionego uważa się koniec tego dnia.
Jeżeli kilka osób utraciło życie podczas grożącego im wspólnie niebezpieczeństwa, domniemywa się, że zmarły jednocześnie.

Jaki sąd jest właściwy w sprawach o uznanie za zmarłego?

W sprawach o uznanie za zmarłego właściwy jest sąd ostatniego miejsca zamieszkania zaginionego, a w przypadku braku tej podstawy – sąd właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy.
Jeżeli w skutek tego samego zdarzenia zaginęła większa liczba osób, Sąd Najwyższy na wniosek Ministra Sprawiedliwości może wyznaczyć jeden sąd jako wyłącznie właściwy do rozpoznania spraw będących w związku z tym zdarzeniem. Postanowienie Sądu Najwyższego podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczpospolitej Polskiej ,,Monitor Polski’’

Kto może złożyć wniosek o uznanie za zmarłego?

Do zgłoszenia wniosku o uznanie za zmarłego uprawniony jest każdy zainteresowany.

Kiedy można zgłosić wniosek o uznanie za zmarłego?

Wniosek o uznanie za zmarłego można zgłosić nie wcześniej niż na rok przed końcem terminu, po upływie którego zaginiony może być uznany za zmarłego. Gdy jednak uznanie za zmarłego może nastąpić po upływie roku lub krótszego niż rok terminu od zdarzenia, które uzasadnia prawdopodobieństwo śmierci zaginionego, wniosek o uznanie za zmarłego zgłosić można dopiero po upływie tego terminu.

Treść wniosku o uznanie za zmarłego.

Wniosek o uznanie za zmarłego, oprócz danych koniecznych dla wniosku o wszczęcie postępowania powinien zawierać:

• imię, nazwisko i wiek zaginionego, imiona jego rodziców oraz nazwisko rodowe matki,
• ostatnie znane miejsce zamieszkania i pobytu zaginionego,
• okoliczności uzasadniające wniosek, które należy uprawdopodobnić.

Ogłoszenie o postępowaniu.

Jeżeli według treści wniosku istnieją przesłanki do uznania zaginionego za zmarłego, sąd zarządzi ogłoszenie o wszczęciu postępowania.
Ogłoszenie o wszczęciu postępowania powinno zawierać:

• imię i nazwisko oraz adres wnioskodawcy;
• dane dotyczące osoby zaginionego oraz istotne okoliczności znane z akt sprawy, które mogą przyczynić się do wykrycia zaginionego;
• wezwanie skierowane do zaginionego, aby w oznaczonym terminie, nie krótszym niż trzy, a nie dłuższym niż sześć miesięcy, zgłosił się, gdyż w przeciwnym razie może być uznany za zmarłego;
• wezwanie skierowane do wszystkich osób, które mogą udzielić wiadomości o zaginionym, aby w powyższym terminie przekazały je sądowi.

Ogłoszenie o wszczęciu postępowania umieszcza się w piśmie poczytnym na całym obszarze Państwa i podaje publiczne do wiadomości w miejscu ostatniego zamieszkania zaginionego, w sposób na tym obszarze przyjęty. Sąd może zarządzić zamieszczenie ogłoszenia w innych jeszcze pismach oraz podać je do publicznej wiadomości również w inny sposób, jaki uzna za odpowiedni.
Dalsze postępowanie może toczyć się przed upływem terminu podanego w ogłoszeniu, nie może jednak być zakończone wcześniej niż po upływie:

• terminów przewidzianych w kodeksie cywilnym;
• trzech miesięcy od ukazania się ogłoszenia;
• miesiąca od końca terminu wyznaczonego w ogłoszeniu.

Wysłuchanie bliskich.

Przed wydaniem postanowienia uznającego zaginionego za zmarłego sąd powinien wysłuchać w miarę możliwości osoby bliskie zaginionego.

Postępowanie o stwierdzenie zgonu.

Jeżeli w toku postępowania o uznanie za zmarłego okaże się, że śmierć zaginionego jest niewątpliwa, sąd przeprowadzi dalsze postępowanie z urzędu według przepisów o stwierdzenie zgonu.
Do postępowania o stwierdzenie zgonu osoby, której śmierć mimo niesporządzenia aktu zgonu jest niewątpliwa, stosuje się przepisy o uznaniu za zmarłego ze zmianami wskazanymi poniżej.

Termin składania wniosku o stwierdzenie zgonu.

Wniosek o stwierdzenie zgonu może być zgłoszony w każdym czasie.

Ogłoszenie o postępowaniu.

Zarządzenie ogłoszenia o wszczęciu postępowania nie jest obowiązkowe.
Sąd może jednak, jeżeli uzna to za celowe, zarządzić dokonanie ogłoszenia w określony przez siebie sposób. Termin wyznaczony w ogłoszeniu nie może być krótszy niż miesiąc ani dłuższy niż trzy miesiące.
W przypadku wydania przez sąd zarządzenia o ogłoszeniu, postępowanie nie może być zakończone wcześniej niż po upływie miesiąca od ukazania się ogłoszenia i dwóch tygodni od końca terminu wyznaczonego w ogłoszeniu.

Postanowienie o stwierdzeniu zgonu.

W postanowieniu stwierdzającym zgon, należy chwilę śmierci ściśle oznaczyć, stosownie do wyników postępowania. Jeżeli dokładne ustalenie chwili śmierci nie jest możliwe, przyjmuje się chwilę najbardziej prawdopodobną.

Uchylenie postanowień orzekających uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu.

Dowód, że osoba uznana za zmarłą albo której zgon został stwierdzony pozostaje przy życiu lub że śmierć jej nastąpiła w innej chwili niż chwila oznaczona w orzeczeniu, może być przeprowadzony tylko w postępowaniu o uchylenie postanowień orzekających uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu.

Jaki jest właściwy sąd w sprawie o uchylenie postanowień orzekających uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu.

Właściwy jest sąd, który w pierwszej instancji orzekł uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu.

Wniosek o uchylenie postanowień orzekających uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu.

Wniosek o uchylenie postanowienia orzekającego uznanie za zmarłego albo stwierdzającego zgon może zgłosić każdy zainteresowany. Sąd może także uchylić je z urzędu.
Sąd wzywa do udziału w sprawie uczestników postępowania, w którym zapadło postanowienia o uznaniu za zmarłego lub o stwierdzenie zgonu.

Uchylenie postanowienia o stwierdzeniu zgonu lub uznania za zmarłego.

W razie przeprowadzenia dowodu, że osoba uznana za zmarłą albo której zgon został stwierdzony pozostaje przy życiu, sąd postanowienie uchyla. W wypadku udowodnienia innej chwili śmierci niż oznaczona w postanowieniu o uznanie za zmarłego, sąd uchyla postanowienie o uznaniu za zmarłego tylko wówczas, gdy równocześnie stwierdza zgon.
Jeżeli osoba, którą uznano za zmarłą lub której zgon stwierdzono, zjawi się osobiście w sądzie i wykaże swoją tożsamość, sąd niezwłocznie i bez dalszego postępowania uchyli postanowienie orzekające uznanie za zmarłego lub stwierdzenie zgonu.